Byli wychowankowie

Za datę założenia Ruchu Byłych Wychowanków Salezjańskich uważa się 24 czerwca 1870 r. kiedy grupa absolwentów szkół rzemieślniczych pierwszego oratorium na Valdocco w Turynie pod przewodnictwem Carlo Gastiniego i księdza Felice Reviglio spotkała się z księdzem Bosko, aby w dniu jego imienin podziękować mu za otrzymane wychowanie i wykształcenie. To pierwsze spotkanie, spontaniczne i okazjonalne, stało się zaczynem wielkiego ruchu byłych wychowanków. Od swoich początków ruch ujawnia swój salezjański charakter – ukierunkowanie na konkretne akcje na rzecz młodzieży i ubogich. W 1884 r. liczył 300 członków.

Początki i charakter ruchu

Pierwsze Związki Byłych Wychowanków powstawały we Włoszech, ale w niedługim czasie pojawiły się w innych krajach, w których działali salezjanie: we Francji, Hiszpanii, Argentynie, Stanach Zjednoczonych.

W 1908 roku z inicjatywy ówczesnego prefekta generalnego, księdza Filipa Rinaldiego zrodziła się idea organizacji łączącej byłych wychowanków dzieł salezjańskich na całym świecie. Wkrótce zwołano pierwszy kongres i opracowano statut Międzynarodowej Federacji Byłych Wychowanków Salezjańskich. Zastanawiano się jakie cele apostolskie powinny przyświecać ruchowi oraz jakie podjąć kierunki i sposoby działania. Pomnik księdza Bosko znajdujący się na placu przed bazyliką Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych na Valdocco powstał jako dowód wdzięczności księdzu Bosko ze strony byłych wychowanków obradujących na kongresie.

W 1954 r. na spotkaniu w Turynie Federacja Międzynarodowa przekształciła się w Światową Konfederację Byłych Wychowanków Salezjańskich. W 1956 na pierwszym kongresie Ameryki Łacińskiej w Buenos Aires w Argentynie opracowano statut Konfederacji, wyszczególniając kompetencje związków lokalnych, federacji inspektorialnych, federacji narodowych i, w wymiarze międzynarodowym, Konfederacji Światowej.

Pogłębiona refleksja Stowarzyszenia zakorzeniona w nowej teologii laikatu, zgodnej z myślą Soboru Watykańskiego II, jeszcze wyraźniej otworzyła je na apostolat zewnętrzny. Już w pierwszym statucie można przeczytać, że byli wychowankowie świadomi konieczności zachowania i rozwijania nauk zdobytych w szkole księdza Bosko, poczuwają się do obowiązku rozpowszechniać swoim działaniem indywidualnym i zespołowym ducha salezjańskiego na całym świecie. Z biegiem czasu dojrzewa ruch coraz lepiej rozumie swój charakter świecki i misyjny.

W 1973 roku następuje wyraźne rozróżnienie między ruchem byłych wychowanków, do którego należą wszyscy pozostający w sferze oddziaływania wychowawczego salezjanów i salezjanek, a Konfederacją Byłych Wychowanków, do której akces łączy się z wyborem aktywnej działalności statutowej. Zgodnie z jego pierwszym artykułem stowarzyszenie stara się, aby członkowie propagowali, poprzez świadectwo indywidualne i społeczne, wartości, które otrzymali przez wychowanie salezjańskie.

Sytuacja w Polsce

W Polsce sytuacja prawna byłych wychowanków pozostaje nieokreślona. W latach komunizmu założone przed wojną szkoły salezjańskie zostały zamknięte. Jedynie zespół szkół w Oświęcimiu nie zawiesił działalności i tylko stamtąd wychodziły kolejne roczniki byłych wychowanków. Następne szkoły powstały w latach dziewięćdziesiątych i dopiero od niedawna mogą cieszyć się pierwszymi absolwentami.

Niejasny pozostaje status byłych wychowanków, którzy formowali się w środowiskach salezjańskich – przede wszystkim parafiach i oratoriach. Z takiego niewielkiego parafialnego oratorium wyszła poznańska piątka błogosławionych męczenników. Niemniej trudno jest określić, kto może się uważać za wychowanka salezjańskiego. Najłatwiej do nich zaliczyć byłych ministrantów, a także uczestników grup prowadzonych przez salezjanów, salezjanki i ich współpracowników w oparciu o salezjańską duchowość młodzieżowa i o zasady systemu zapobiegawczego systemu wychowawczego księdza Bosko. Zorganizowanie i propagowanie na szczeblu ogólnopolskim ruchu Byłych Wychowanków i Wychowanek salezjańskich staje się coraz ważniejszym zadaniem wobec ciągle rosnącej liczby wychowanków i wychowanek salezjańskich.

Perspektywy

Do stowarzyszenia są przyjmowani także byli wychowankowie nie-katolicy, którzy podzielają ideały księdza Bosko. Otwarcie ekumeniczne jest jedną z cech charakteryzujących stowarzyszenie. Na całym świecie członków różnych federacji jest około 500 tysięcy. Liczbę wszystkich byłych wychowanków szacuje się na kilka milionów. Mieszkają w 95 krajach świata.

Oprócz wspomnianych już poznańskich oratorianów byłymi wychowankami byli: Salvo d’Acquisto – karabinier z Neapolu, który oddał życie, by uratować 22 zakładników w czasie drugiej wojny światowej, inżynier z Rimni Alberto Marvelli, Nino Petyx z Randazzo. Aktualnie toczą się procesy o ich beatyfikację.

Stowarzyszenie jest narzędziem rozpowszechniania dzieła wychowawczego Zgromadzenia Salezjańskiego. Byli wychowankowie i wychowanki wcielają ideały wychowawcze księdza Bosko we własnych rodzinach, szkołach, miejscach pracy, przede wszystkim poprzez świadectwo życia. Na progu nowego tysiąclecia stowarzyszenie jest ważnym ruchem świeckich chrześcijan chcącym odpowiadać na nowe potrzeby Kościoła i świata zgodnie z treścią zawołania: Z księdzem Bosko i z duchem czasów.

Tożsamość prawna Stowarzyszenia

Światowa Konfederacja Współpracowników Salezjańskich jest stowarzyszeniem cywilnym, apolitycznym, grupującym byłych wychowanków i byłe wychowanki bez względu na pochodzenie etniczne i wyznanie. Siedziba stowarzyszenia mieści się przy Domu Generalnym Zgromadzenia Salezjańskiego w Rzymie. Prawna przynależność stowarzyszenia do Rodziny Salezjańskiej jest potwierdzona przez Konstytucje Zgromadzenia Salezjańskiego.

Cele działalności stowarzyszenia to:

• Zachowywanie, pogłębianie i wcielanie w życie otrzymanych ideałów wychowawczych,
• obrona i promocja godności osoby i rodziny,
• pomoc młodzieży, szczególnie ubogiej i zaniedbanej, w kształtowaniu postaw społecznych, religijnych, moralnych.